Friday, September 28, 2018

Isua Ringtute Ai, Big Bang Theory Ringtute Hian Rinna An Mamawh Tam Zawk


“I kain Isua chu Lalpa a ni tih i tan a, Mitthi zing ata Pathianin a kai tho tih i thinlunga i rin chuan chhandamin i awm ang,” tih hi."(Rom 10:9)  

Big Bang Theory thlir thuak thuak ang o!


Kum vaibelchhe 13.8 (Billion 13.8) kaltaah khan, thil pakhat a puak keha chu chuan, energy hrang hrang  nasa takin a rawn hring chhuaka, chung energy (atoms, protons, neutrons, electrons) leng vak te chu an kal an kala, arsi tamtak a siam a, chung arsi te chu an keh darh leha energy nasa tak an theh darh leh a, tichuan chung energy leng vak te chuan arsi hrang hrang a siama, kan ni pawh khi a rawn hring chhuakta a, kan niin energy a hman bangte chu a vir a vir a, planet te a siam taa, tichuan kan lei earth pawh hi a rawn insiam chhuaka. Chutih hunlaia kan lei chu, a ro hle a, tlangkang nasa lutuk a awma, uranium te, iron te, sulphur te a awm ta nuai a, mahse tui ala awm loa.


Tichuan, asteroid lian tak Mars tiat velin, kan lei chu a rawn denga, chu kan lei a rawn denna atang chuan, thil hlawmlian tak pakhat hi a chhuaka, chu chu kan thla (moon) khi a ni taa, kan thla chuan kan lei vir chak lutuk chu a vir muan tira, darkar 6 leka ni kalhual thin kha, darkar 24 chhungin ni a kalhual taa, chu chuan kan lei a ti daia, kan lei chunga tuihute chu ruahah a chantir taa. Tichuan, ruah nasa takin a rawn sur  taa, kan lei chu tuiin a khuh leh ta vek maia, chung tuiah te chuan, iron a tam em em a, boruakah lah oxygen atam bawk nen, oxygen leh iron insu chuan kan lei ang hi a siama, tupui chhuatah chuan a awm khawma, kum maktaduai fe a liam hnuah chuan, a rawn pawng chhuak ta a, tuna thlai to theihna lei hi a rawn awm ta a ni. 


Chutih rual chuan, tui chhunga hydrogen, carbon, nitrogen, oxygen insu khawm atang chuan bacteria tamtak a rawn insiama, a hnuah phei chuan D.N.A a rawn insiam taa, chung D.N.A te chu a inzawm khawma, thil sakhat nei a rawn siam chhuak taa, a hnuahah chuan sanga ang pangparh neilo mei ringawt nei, hnuzang ruh nei hi a rawn siam chhuak ta a ni. Chuta tang chuan, kum maktaduai fe a kal leha, chumi hnuah chuan, tui leh leia awm khawp thei rannun (amphibian) a rawn insiama, chungte chu tui pawna an chhuah an chhuah hnuah chuan, reptile ah an inthlak chho ta a ni, heng raptile te hi an lian em em a Dinosaur kan tihte hi an ni.


Chung, dinosaur lian deuh deuh karah chuan, rannung lian lo te te, tlema danglam deuh sazu pian ang nei, kut zungtang 5 leh ke zungtang 5 nei an rawn chhuaka, chung rannung te chuan an fate chu an hringta thung a (mammals). Kum maktaduai fe a liam leh hnu chuan, asteroid (lung male 6 bial vel) in kan khawvel a rawn deng leh a chu chuan leia thil nung kg 23 chin vela lian zawng zawngte chu a tihlum ta veka, tichuan rangnung te ho, mammal te chuan khawvel an luah ta a ni.


Chung mammal sazu ang maia bawk vaka kalte chu, an rawn inthlak hret hreta, an lian telh telh bawka, zawng a rawn chhuaka, thingah an lawna, an ban tha an hman nasat avangin an ban pawh a sei zawka, an ke ai an ban pawh a lian zawk a. Mahse, thing leh hnimte (competition) chuan tona an indaih loh avangin, hnim ten thing an luah lana, thing tam tak an thia, chung zawngte chu kea, an kala eitur an zawn a ngai taa. Chutia kea an kal tam tak hnuah chuan, an ketha a rawnin siama, an lo ding ngil taa, tichuan mirhing kan lo chhuak ta a ni.


Kan awi em? 


Big Bang theory hi ringtur chuan, rinna neih that a ngai a sin o! A chhan chu maw:


1. Thil lian pui puak Big Bang kha, khawi atang lo awm nge a nih? He zawhna hi tuman an la chhang theiloa, thil puak lian deuha chu a awm tih rin ringawt dawn chuan rinna neih san a ngai khawp mai. Scientist thenkhat chuan, kan universe a fan zel danah hian, force (nawrtu) a awm a, chu chuan a tirah thil puak pakhat atang kan universe hi a intan a ni tih ngaihdan chu a neih tir ta a ni.


A nihna takah chuan, kan universe hre tak tak tur hian mihring te hi kan la hniam em em a, kan planet hnaih ber Mars ah khian mihring tumah an la kal loa, drones an dah dawn pawhin, ni 200 (thla 7) vel zin nan an hmang thin a ni. Chutiang vela, kan lei pawn kan la hriat chian loh laia, thih ngama big bang lo rin ve ringawt hi, atna chikhat a ni thei hial awm e. Big Bang hmuchhuaktu Georges Lemaître'a hnenah, hian big bang a awm ngei a ni tih finfiahna min han hmuh teh ti ta ila, a nei bik lo a nga, cosmic microwave background leh universe fan dan vel a sawi chiam mai thei a ni.


2. Charles Darwin evolution theory hi, Big Bang nen hian a kal kawp deuh a, hengte hi awi tur chuan rinna neih that ve viau a ngai ang.


Bacteria tuichhung a mi kha, kum maktaduai hnuah, zawngah alo chang chhoa, zawng atang mihring kan rawn chhuakta a ni, an ti a. Zawng leh mihring kan in hlat zia mai chu, kum sing chuang fe mihring kan awm tawha, mihring leh zawng inthlah pawlh kan la awm miah loa. Sakawr leh sabengtung te erawh an in thlahpawlh a, sihal leh ui te pawh, mihring leh zawng hi chu kan inhlat deuh a ni.


Chu bakah bacteria hi, thilnung hrim hrimah hian, chhiar sen loh a awm a nga, mahse backteria in thil nung a siam chhuah hi ring tur chuan, rinna ngah a ngai leh khawp ang. Tuiah te, thingah te, hmun tinah bacteria chu tun thlengin chhiarsen loh ala awm a, thilnung tinge an siam chhuah tak loh le?


3. Amphibian (tui leh lei awm khawp thei rannung) atang thil dang apiang chhuak thei a nih chuan science a mihringte kan san tawh hnu kum 100 chung hian, rannung pakhat tal inthlak tawh emaw, inthlak mek emaw tinge an hmuhchhuah loh, amphibian atang thildanga inthlakna pawh hi ring tur chuan, rinna neihsan a ngai khawp mai.


4. Mammals (fa hringchi rannung) te hi, kan awmna leh kan nundanin thildangah min thlak thei a nih chuan, kum singkhat chhung hian tinge mihring pakhat mah, eng emaw thildangah kan la chhuah si loh, mammals thil dangah an chang chho lai tak pawh hi, ring tur chuan rinna neih san a ngai khawp ang le.


Pathian awm ringloa Big Bang leh Evolution pawm zawk te hian, sakhua chu mihring thinlung siam chawp a ni an tia. Big Bang pawh hi mihring thinlung siam chawp leh hmuh theih loh leh khawih theih loh rinna a nih avangin, sakhua inti duhlo mahse sakhuana pakhat a ni thei awm e.


Kristian te chuan:

Evidence kan nei tha asin,  Aigupta ho puk thenkhatah chuan, Juda tawng ngeiin "Lalpa min pui rawh" tih in ziak te hmuh tur ala awm a. Red Sea (tuipui sen) hnuaiah pawh Aigupta ho sakawr tawlailir ke, spoke (a dona) paruk nei leh 18th dynasty Exodus hun lai chauha an hman thin spoke pariat nei te hmuh tur a awm a.  


Isua zirtir 11 te thlan pawh tun thlengin kan hmuh theihin a awm a, Thoma thlan phei chu India ah "Thomas Cathedral Basilica" Chennai ah a awm nghe nghe a ni.

Kan Pathian rin hi, kan Pathian rin loh ai pawh hian a awl zawk awm e. A chhanchu, kan Pathian hi rinna turin finfiahna kan nei tha zawk a ni.


Kan Pathian hi a awm ngei a "I Tana A Thu Thiam  Kha A Hlawhtlin Tir Ngei Ang," kan Lalpa Awma chu vuan tlat ang che.


(Tawngtai Dan Tur)

Lalpa, khawvel hian a hrelo che a ni, hria che sela chuan a thlah phal tawh ngai lo ang che. Ka Pathian i nih avang hian ka lawm e, ka zawn loh lai che pawhin nangin min zawng chhuak sia, i duh anga ka nun theih nan min pui ang che, Amen. Ti ang o!


No comments:

Post a Comment

A Mite Harsat Zualna Lai Tak Hi, A Ropuina Puanchhuahna Hmanruaah A Hmang Thin

"Mi dotute mit hmuhah ka hmaah hian dawhkan i buatsaih thin a: Ka lu hi hriak i thih tawh a, ka novah hian a liam reng a."(Sam 23:...